Wat
In deze stap ga je de oorzaken van het gedrag uit de gedragsanalyse koppelen aan interventiefuncties.
Stap 4.1
Koppelen interventiefunctie(s) aan gedragsanalyse
Hoe
‘Interventiefuncties’ zijn oplossingsrichtingen: algemene categorieën van middelen waarmee je gedrag kunt veranderen. Bijvoorbeeld: om kennis en begrip te vergroten, kun je gebruik maken van de interventiefunctie ‘Voorlichting’. Binnen deze functie kun je allerlei verschillende interventies (acties) kiezen.
Je gaat in deze stap de inzichten uit de gedragsanalyse koppelen aan interventiefuncties. De negen interventiefuncties zijn: voorlichting, overtuiging, beloning, dwang, training, beperking, aanpassing van de omgeving, modellering en facilitering.
Praktijkvoorbeelden van koppelen interventiefunctie(s) aan gedragsanalyse
Om je een beeld te geven van hoe je een verbinding kunt maken tussen de interventiefuncties en de barrières waardoor de doelgroep het doelgedrag niet altijd laat zien, volgt hieronder een lijst met praktijkvoorbeelden.
| Doelgedrag | Barrière en mogelijke uitwerking |
|---|---|
| Verantwoording invullen bij het gebruik van de noodknop/buitenautorisatie van het EPD/ECD. | Barrière: medewerkers denken dat het niet belangrijk is om de verantwoording in
te vullen. COM-B-factor: Motivatie (bewust) Interventiefunctie Voorlichting (feedback op het gedrag): periodiek krijgen alle medewerkers een infographic met de cijfers over het gebruik van de noodknop waarbij geen verantwoording is ingevuld. |
| Verdachte (phishing)mails rapporteren. | Barrière:
medewerkers weten niet hoe ze een verdachte mail kunnen herkennen.
COM-B-factor: Psychologische capaciteit Interventiefunctie Training: een e-learning of app waarin medewerkers kunnen oefenen met het herkennen van phishing. Barrière: medewerkers weten niet hoe ze verdachte mails moeten rapporteren. COM-B-factoren: Fysieke omgeving/Psychologische capaciteit Interventiefunctie Aanpassing omgeving/Facilitering: een opvallende knop in het mailprogramma waarmee je eenvoudig een verdachte mail direct kunt rapporteren bij de juiste persoon in de organisatie. Barrière: medewerkers zijn niet gemotiveerd omdat ze denken dat het niet helpt om te rapporteren. COM-B-factor: Motivatie (bewust) Interventiefunctie Beloning: onder alle melders van verdachte mails worden wekelijks enkele chocoladerepen verloot. |
| Op de werklocatie vertrouwelijke informatie op papier ter vernietiging aanbieden door het in de gesloten rolcontainer te gooien. | Barrière: er staat maar één gesloten rolcontainer per verdieping, waardoor je ver moet lopen om papier weg te gooien.
COM-B-factor: Fysieke omgeving
Interventiefunctie Aanpassing omgeving: voldoende gesloten rolcontainers aanbieden.
Barrière: container is soms vol. COM-B-factor: Fysieke omgeving Interventiefunctie Facilitering: bordje met het telefoonnummer dat je moet bellen als de container vol is. |
| Vraag de digicoach om hulp bij het aanleren van digitale vaardigheden. | Barrière: medewerkers schamen zich om toe te geven dat ze iets niet snappen. COM-B-factor: Sociale omgeving Interventiefunctie Modellering: een video van een medewerker die eerlijk vertelt dat hij in het werk last had van het gebrek aan digitale vaardigheden en dat de digicoach heeft geholpen. |
| Aanspreken als je ziet dat iemand zich niet aan de afspraken houdt, bijvoorbeeld clean desk, wachtwoord delen, enz. | Barrière: elkaar aanspreken is geen gewoonte binnen de organisatie. COM-B-factor: Motivatie (onbewust) Interventiefuncties Overtuiging en Beloning: spel Wie is de mol? Een van de medewerkers, de mol, houdt zich expres niet aan de afspraken. Wie de mol aanspreekt, krijgt punten. Er is een beloning voor de medewerker of het team met de meeste punten. Overtuiging zit in de positieve associatie met aanspreken. |
| Veilig mailen. | Barrière en mogelijke uitwerking
Barrière: medewerkers vinden veilig mailen vooral onhandig en zien het nut niet. COM-B-factor: Motivatie (bewust) Interventiefuncties Overtuiging en Modellering: een bestuurder die uitlegt waarom hij gebruik maakt van veilig mailen. |
| Geen dossiers bekijken van patiënten/cliënten waarmee geen behandelrelatie is. | Barrière: het inzien van dossiers wordt niet gezien als ongepast. COM-B-factor: Motivatie (bewust) Interventiefunctie Dwang: controle op de logging en op basis daarvan mensen aanspreken, eventueel gevolgd door disciplinaire maatregelen als een officiële waarschuwing of ontslag. |
| Elke projectleider voegt een hoofdstuk informatiebeveiliging toe aan het projectplan bij nieuwe projecten. | Barrière: het is geen gewoonte om informatiebeveiliging als onderwerp mee te nemen bij ieder project.
COM-B-factor: Motivatie (onbewust) Interventiefunctie Overtuiging: een ethisch hacker die een demonstratie geeft wat er allemaal mis kan gaan. |
In de tabel hieronder staat per COM-B-categorie welke interventiefuncties een grote kans hebben om de verandering van het doelgedrag tot stand te brengen. Als uit de COM-B-analyse bijvoorbeeld blijkt dat de focus ligt op het verbeteren van de psychologische capaciteit, dan kun je interventies kiezen uit de interventiefuncties: voorlichting, training en facilitering. Zie de paars gekleurde blokken bij de categorie psychologische capaciteit in de tabel hieronder.
Gebruik het Werkblad COM-B-categorieën en interventiefuncties om de voor jou toepasselijke interventiefuncties te kiezen.
Tip
Lees meer over de interventiefuncties
Kijk onder downloads: Meer over de interventiefuncties voor meer informatie.
Downloads
Werkblad COM-B categorieën en interventiefuncties
Meer over de interventiefuncties
Werkblad Interventiefuncties
Resultaat stap 4.1
