Digitale veiligheid in de Zorg: De ICT Praktijkscan van Rijnmond Dokters

In huisartsenpraktijken worden dagelijks grote hoeveelheden gevoelige patiëntgegevens verwerkt. Het is dus van groot belang dat deze informatie goed wordt beschermd tegen cyberdreigingen.

Informatieveiligheid ontstaat zowel door de infrastructuur als door het gedrag van iedereen die in de huisartsenpraktijk werkt. Rijnmond Dokters, een organisatie die meer dan 250 huisartsenpraktijken in de regio Rijnmond ondersteunt, heeft als visie een stabiele basisinfrastructuur. Om die te realiseren ondersteunen zij huisartsen bij de randvoorwaarden voor digitalisering.

Om huisartsen op een passende manier te begeleiden in hun digitaliseringstraject, is het belangrijk eerst inzicht te krijgen in hoeverre de praktijk aan de noodzakelijke randvoorwaarden voldoet. Dit gebeurt door middel van de ICT Praktijkscan. Deze scan omvat een uitgebreide vragenlijst, ingevuld door de praktijkhouder, aangevuld met een interview. Hieruit volgt een gedetailleerd adviesrapport voor de huisartsenpraktijk. De ICT Praktijkscan richt zich niet alleen op de technische infrastructuur, zoals hardware, en op digitale veiligheid, maar ook op personeel gerelateerde aspecten.

In dit artikel bespreken we opvallende resultaten van de ICT Praktijkscan, delen we praktijkervaringen en geven we concrete tips om de informatieveiligheid binnen huisartsenpraktijken te verbeteren. 

Cijfers uit de ICT Praktijkscan
De ICT Praktijkscan, uitgevoerd bij een groot deel van de bij Rijnmond Dokters aangesloten huisartsenpraktijken, heeft enkele belangrijke trends en aandachtspunten in kaart gebracht. Zo blijkt dat er in veel praktijken nog ruimte is voor verbetering op het gebied van wachtwoordbeleid en de bescherming tegen phishing-aanvallen. Daarnaast wordt duidelijk dat het ontwikkelen van digitale vaardigheden, zoals het werken met thuismonitoring, zelfmetingen en andere technologische toepassingen, voor veel praktijkmedewerkers een aandachtspunt is. Het ondersteunen van patiënten bij het gebruik van deze toepassingen kan ook verder worden versterkt. 

Lessen uit de praktijk
Naast de algemene trends uit de vragenlijst zijn er ook waardevolle inzichten naar voren gekomen tijdens de praktijkbezoeken. Een terugkerende bevinding is dat in veel praktijken patiëntgegevens soms onbewust lokaal worden opgeslagen. Dit brengt veiligheidsrisico’s met zich mee, vooral wanneer niet alle beveiligingsmaatregelen optimaal zijn ingesteld. Daarnaast blijkt dat zorgverleners niet altijd volledig op de hoogte zijn van de uitgebreide digitale mogelijkheden van hun systemen, zoals het HIS (huisartsinformatiesystemen). Hierdoor wordt er soms gekozen voor minder veilige werkwijzen, terwijl er veiligere alternatieven beschikbaar zijn.

Ook komt het voor dat medewerkers met goede bedoelingen onbewust minder veilige keuzes maken, zoals het onbeveiligd reageren op e-mails met patiëntgegevens. Deze bevindingen bieden kansen om het bewustzijn en de kennis rondom digitale veiligheid verder te versterken. 

Praktische tips
Het verbeteren van de informatieveiligheid in huisartsenpraktijken begint met bewustzijn en vaardigheden. Alle betrokkenen moeten beschikken over de juiste kennis en vaardigheden om veilig te kunnen werken. Het aanstellen van een digicoach, die collega’s ondersteunt bij digitale vraagstukken, kan hierbij een effectieve maatregel zijn. Ook simpele hulpmiddelen, zoals de door ons programma ontwikkelde instructiekaart, kunnen helpen. Gebruik deze dus!

Cyberescaperoom
Om medewerkers bewust te maken van de risico’s en hun kennis van informatieveiligheid te vergroten, heeft Rijnmond Dokters de Cyber Escaperoom ontwikkeld. In deze interactieve en speelse omgeving leren medewerkers alles over informatieveiligheid. Na deelname volgt een reflectiegesprek waarin de opgedane inzichten worden besproken en vertaald naar concrete verbeteringen voor de praktijk. Hiermee wordt op een leuke en toegankelijke manier informatieveilig gedrag onder de aandacht gebracht.

 

Meer informatie
Wil je na het lezen van dit artikel zelf aan de slag met veilig informatief gedrag? Bezoek dan onze website voor verschillende praktische toolkits, zoals ‘Veilig Communiceren’ en ‘Melden Datalek’. Met deze toolkits kun je direct stappen zetten om de informatieveiligheid binnen jouw organisatie te verbeteren. Volg ons ook op LinkedIn om op de hoogte te blijven van onze nieuwste updates en activiteiten.